Zerwanie więzadeł krzyżowych. Choroba więzadłowa.
Czym jest więzadło krzyżowe przednie?
Więzadło krzyżowe przednie u psa to wiązka mocnych włókien łączących kość piszczelową oraz udową. Jej rolą jest stabilizacja tych dwóch kości względem siebie i zapobieganie wysuwaniu się piszczeli do przodu, przeprostowi, jak również rotacji kolana. Dodatkowo w kolanie znajduje się również więzadło krzyżowe doogonowe, które ma przeciwstawną funkcje. Uszkodzenia tego więzadła są jednak dużo rzadsze u psów, zdążają się częściej u kotów.
Jaka jest przyczyna zerwania więzadeł krzyżowych?
U ludzi do zerwania więzadeł krzyżowych najczęściej dochodzi na tle urazów sportowych ( piłka nożna, narty, sporty ekstremalne), u znacznej większości psów do zerwania więzadła krzyżowego przedniego dochodzi na skutek długotrwałej degeneracji i osłabienia więzadła z czasem. Nie jest póki co poznana dokładna przyczyna postępującej choroby więzadłowej, ale udowodniono, że jednymi z ważniejszych czynników jest genetyka, predyspozycja rasowa ( Labradory, Rotwailery, Boksery, Nowofundlandy) oraz otyłość. Innymi czynnikami mogącymi wpłynąć na rozwój choroby więzadłowej to zaburzenia hormonalne, cechy osobnicze, stany zapalne stawów.
Po czym można poznać, że Twój pies ma chorobę więzadłową ?
W przypadku zerwania więzadła najczęstszym objawem jest nagła kulawizna, na którą nie ma wpływu odpoczynek, ani wysiłek. Choroba więzadłowa, gdzie więzadła mogą być osłabione, objawiać się może kulawizną po wysiłku, albo kulawizną pogarszającą się w trakcie aktywności. U psów, które mają problem w obu kolanach występują problemy z wstawaniem, a ich chód jest bardzo niestabilny.
Co się dzieje w uszkodzonym stawie ?
Choroba więzadłowa i postępujące osłabienie więzadła uruchamia szereg zdarzeń powodujących ból w kolanie i kulawiznę. Wraz z jej początkiem rozpoczyna się również postępująca osteoartroza, czyli choroba zwyrodnieniowa stawów. W krytycznym punkcie choroby więzadłowej dochodzi do utraty wytrzymałości mechanicznej więzadła (rozciąga się ono lub zrywa). W tym momencie pojawia się wyraźna kulawizna i niestabilność kolana. Kluczowym czynnikiem wpływającym na zaawansowanie kulawizny jest budowa i kształt górnej części kości piszczelowej, która tworzy w pewnym sensie zjeżdżalnie. Ze względu na tą właśnie zjeżdżalnie, u psów z niewydolnym więzadłem krzyżowym, kość udowa będzie zsuwać się w dół za każdym razem kiedy pies będzie próbował postawić nogę. Zsuwająca się kość udowa napina torebkę stawową oraz okoliczne tkanki powodując ból oraz uszkodzenie innych struktur w stawie tj. łąkotek lub powierzchni stawowych .
Jak diagnozuje się uszkodzenie więzadeł krzyżowych ?
Diagnostyka oparta jest o badanie kliniczne wykonane przez lekarza weterynarii, w celu stwierdzenia niestabilności stawu kolanowego przy wykorzystaniu specjalnych testów manipulacyjnych . W przypadku zerwania częściowego lub wczesnej choroby więzadłowej konieczne może okazać się wykonanie badań radiologicznych np. zdjęć rentgenowskich lub rezonansu magnetycznego .
Jak leczyć urazy więzadeł krzyżowych ??
Leczenie zachowawcze – zalecane tylko w przypadku choroby więzadłowej na wczesnym jej etapie przy braku utraty mechanicznej funkcji więzadła krzyżowego. Głównymi komponentami leczenia zachowawczego są :
-kontrola masy ciała
-ograniczenie ruchu, fizjoterapia
-leczenie przeciwbólowe
-medycyna regeneracyjna ( osocze bogato płytkowe- PRP )
W przypadku zerwania więzadła krzyżowego leczenie zachowawcze jest niezalecane - chyba że są poważne przeciwwskazania do znieczulenia ( zaawansowane choroby serca, nerek, zaburzenia hormonalne). Leczenie zachowawcze nie przynosi efektu ze względu na wcześniej wspomnianą budowę kości piszczelowej, która tworzy zjeżdżalnie, po której stale będzie zsuwać się kość udowa.
Leczenie chirurgiczne
Operacja z zastąpieniem więzadła krzyżowego:
Mają one na celu umieszczenie implantów naśladujących funkcje więzadła krzyżowego. U zwierząt nie wykonuje się tych zabiegów wewnątrzstawowo jak to się ma u ludzi, głownie ze względu na zbyt słabą wytrzymałość przeszczepianych tkanek oraz na uwarunkowania biomechaniczne, które spowodowały zerwanie się pierwotnego więzadła.
Zamiast tego wykonuje się tak zwane szwy zewnątrz-torebkowe. Jest to prosty zabieg , który pozwolił wielu psom wrócić do prawie normalnego lub normalnego funkcjonowania. Polegają one na przeprowadzeniu specjalnego materiału pomiędzy kością udową i piszczelową ( poza stawem), mniej więcej na przebiegu pierwotnego więzadła krzyżowego.
Minusami tej techniki jest nieprzewidywalność w okresie pozabiegowym oraz czas potrzebny na powrót do normalnego funkcjonowania. Częstym powikłaniem tego zabiegu jest utrata właściwości stabilizacyjnych implantu, dlatego nie można polegać na tej metodzie u psów ras dużych i sportowych ze względu na ograniczoną wytrzymałość materiału zastępującego więzadło.
Operacje zmieniające biomechanikę stawu – polegają na zmianie geometrii chorego stawu w taki sposób aby więzadło krzyżowe nie było już potrzebne. Odpowiednia zmiana kształtu górnego odcinka kości piszczelowej odbywa się poprzez nacięcie kości i ustawienie jej w nowej pozycji przy pomocy odpowiednich implantów.
Zabiegiem standardowo oferowanym w naszej przychodni jest osteotomia poziomująca płaszczyznę piszczeli, czyli TPLO.
Zabieg ten polega na wykonaniu kolistego cięcia i rotacji fragmentu z powierzchnią stawową do tego stopnia aż zniknie wspominana wcześniej zjeżdżalnia. Fragment ten jest mocowany przy pomocy tytanowej blachy oraz wkrętów. Główną zaletą tej metody jest bardziej przewidywalny powrót do sprawności, co jest szczególnie ważne u psów ras dużych. Niektóre psy zaczynają obarczać operowaną nogę już w pierwszym tygodniu od zabiegu. Z badań wynika że 90% psów wraca do normalnej aktywności po TPLO , a właściciele nie zauważają już objawów kulawizny. Psy aktywnie uprawiające sport lub pracujące ( myśliwskie, policyjne) mogą normalnie wrócić do swoich zajęć. Udowodnione zostało ,że zabieg TPLO znacząco spowalnia rozwój osteoartrozy, w porównaniu do metody zewnątrztorebkowej.
Pomimo zaawansowanej natury całego zabiegu stopień powikłań jest bardzo niski, najczęściej spotykanymi są infekcje lub uszkodzenia mechaniczne. Infekcje zazwyczaj udaję się opanować przy użyciu odpowiednich leków. Uszkodzenia mechaniczne ( tj złamania, obluzowanie implantów) zazwyczaj pojawiają się u psów ras ciężki, które wykazywały zbyt dużą aktywność w okresie gojenia się kości ( około 6 tygodni). Rzadkim powikłaniem jest późne uszkodzenie łąkotek (struktura wewnątrz stawu), które wymaga interwencji chirurgicznej.
